Kamulaştırma, oldukça sıkıntılı bir süreçti. Vatandaşlar, sahip oldukları mülklerin kamulaştırılması sürecinde hem kamulaştırma yöntemi, hem de kullanım şekline göre kamulaştırma bedelinin tespiti gibi süreçler hakkında yeterli bilgiye sahip olamadıkları taktirde, birçok sorun yaşayabilirler.
Kamulaştırma sürecinin en sıkıntılı dönemlerinden bir tanesi kamulaştırma bedelinin tespit sürecidir. Kamulaştırma Kanunu ve mevzuatlarına göre, bedel tespiti ile alakalı olarak komisyon kararları ön planda tutulsa da, bu durum birçok soruna gebe durumdadır. Ağırlıklı olarak matematiksel ve bilimsel bir yöntemin belirtilmesinin daha sağlıklı olacağı durumda, komisyonların alacakları karar, vatandaşları mağdur edebilmektedir.
Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) tarafından gerçekleştirilen kamulaştırma işlemlerinin neredeyse tamamında; kamulaştırma bedeli tespit edilirken, arazinin sahip olduğu zirai yapı, arazinin imar durumu, mücavir alan durumu, arazinin üzerinde yer alan müştemilatlar, arazide varsa yapı ve yapının sahip olduğu tüm özellikler belirleyici unsur olarak kabul edilir.
Kamulaştırmada En Çok Satın Alma Yöntemi Kullanılır
Kamulaştırma ile alakalı olan mevzuatların genelinde, ağırlıklı olarak satın alma yöntemiyle kamulaştırma yapılmasının gerekliği belirtilmiştir. Kamulaştırma kanunun 8. Maddesinde yer alan bilgilere göre, öncelikli olarak satın alma usulünün kullanılması gerektiği, kamulaştırma bedeli için en az üç kişiden oluşan bir ya da daha fazla kıymet takdir komisyonunun görevlendirilmesi gerektiği, belirlenen bedel üzerinden, kurumların kendi bünyesinde en az üç kişilik olmak üzere bir ya da birden çok sayıda uzlaşma komisyonunun görevlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Kamulaştırılacak olan alanın, satın alma ya da trampa ile devralma gibi işlemleri esnasında, resmi taahhütlü bir yazı hazırlanarak, taşınmazın sahibine ya da sahiplerine bildiri ulaştırılması, sürecin başlangıcı anlamına gelmektedir. Kamulaştırma gerçekleştirilecek olan alanın sahip ya da sahipleri, 15 gün gibi bir süre içerisinde pazarlık ya da anlaşma yolu ile satmak ya da trampa isteklerini iletmek koşulu ile, ilgili kuruma başvurmaları halinde, komisyon tarafından belirlenen tarihte pazarlık görüşmesi gerçekleştirilmesi adına bir araya gelinir.
Anlaşmaya Uyulmazsa Hukuki Süreç Başlar!
Pazarlık görüşmesinden olumlu sonuç çıkması halinde, ilgili arazinin sahibi, sahipleri ya da vekalet eden kişiler ve komisyon üyeleri tarafından bir tutanak hazırlanarak, tutanağa herkesin imzası alınır. Tutanağın hazırlanmasından sonra geçen 45 günlük süreçte, bedel ödenmeye hazır hale getirilir. Bedelin aktarılması öncesinde mülk sahibi ya da sahiplerine yeni bir bildiri gönderilerek Tapu Müdürlüğü’nde gerçekleştirilecek olan devir işlemi için ferağ verilmesi için tarih verilir. Kamulaştırma yapılacak alanın sahibi ya da sahipleri, ferağ vermeleri halinde kamulaştırma bedeli kendilerine ödenir. Eğer anlaşma sağlanmasına rağmen ferağ verilmez ise, hukuki bir süreç başlatılır.
